“KENDİNİ BİL!” BUYRUĞU ÜZERİNE

““Kendini bil”, “aşırıya kaçma”, “kanaatkâr ol” şeklinde bütün kadim toplumlarda karşımıza çıkan ahlaki/dini buyruklar “ölçülülük” veya “aklıbaşındalık” erdeminin yansımaları olarak görülebilir. Çin medeniyetinden Sümer ve Mısır medeniyetlerine değin bilgelik bu ölçülülük zengin örnekleriyle doludur. Ölçülülük kavramının tarihinde önemli bir aşamayı, bilgiye dayalı tanımlayabileceğimiz İyonyalı düşünürlerin felsefi etkinliği oluşturur. Lakin felsefenin ilk dönemindeki, daha doğrusu, doğa felsefesi evresindeki bilge-filozoflar, insanı doğrudan değil de çok insanın da ait olduğunu varsaydıkları (physis) üzerinden inceleme konusu yaptılar. Doğadaki çeşitliliğin değişimin sebebini rasyonel bağlamda araştırırken aslında doğada düzen ölçü bulmaya çalıştılar. Bu çabaya arayan ölçünün bizzat kendisi olduğu bilinci örtük olsa eşlik etmiştir. Zira, filozoflar Delphi tapınağının girişine kazınmış olan “Kendini bil” buyruğuna bağlı kaldılar. buyruğun salt boyutuyla dile getirilmesi yüzünü bütünüyle insana çevirmesi ancak Protagoras Sokrates (Platon) ile mümkün olur. İnsan birlikte toplumsal kültürel hayat problem sahasına dahil olmuştur. Denilebilir ki antik dönemde “kendini buyruğunun kavramı ilişkisi yandan “Her şeyin ölçüsü insandır”a, diğer aracılığıyla Tanrıdır”a dönüşmüştür. İşte çalışmanın asıl amacı, epistemolojik etik sahadaki yansımalarını açıklığa kavuşturmaktır.